दुल्लु (दैलेख) । छरिएर रहेका गाउँघरलाई एकीकृत बस्ती बसाएर नयाँ सहर बनाउने दुल्लु स्मार्ट सिटीको काम एक वर्षदेखि ठप्प भएको छ । सहरका लागि देशभर १२ नगरपालिकामध्ये दैलेखको दुल्लु नगरपालिका एउटा स्मार्ट सहर हो ।

आधुनिक पूर्वाधार सूचना प्रविधि, मनोरञ्जन पार्क बगैंचा, खेलकुद मैदान, व्यवस्थित शौचालय तथा सिटी हलजस्ता भौतिक संरचना निर्माण हुने आशाले दुल्लुवासीले आफूले खेती लगाउँदै आएको जमिनसमेत स्मार्ट सिटीलाई दान गरेका थिए । तर, आर्थिक वर्ष २०७९÷८० देखि नेपाल सरकारले बजेट विनियोजन नगरिदिँदा दुल्लुवासीको स्मार्ट सिटी सहर हेर्ने सपना अधुरै रहेको छ । एकीकृत बस्ती बसाल्ने भनी सुरु भएको योजना रकम अभाव देखाएर बीचमै स्थगित भएपछि दुल्लुवासीमा निराशा छाएको छ ।

सहरी विकास मन्त्रालयले स्मार्ट सिटी एक सहर एक पहिचान भन्दै देशभरका १२ वटा नगरपालिकामा सात वर्षअघि काम थालेको थियो । सोही परियोजनाअन्तर्गत दैलेखको दुल्लुमा भ्यु टावर, बसपार्क, एकीकृत बस्ती विकासका लागि जग्गा प्राप्ति प्रक्रिया तथा सिटी हल निर्माणको काम भइरहेको थियो । तर, गत आर्थिक वर्षदेखि काम ठप्प छ । दुर्गममा शिक्षा, स्वास्थ्य, खानेपानी, सडक, विद्युत्, विद्यालयलगायतका पूर्वाधार बनेर गुणस्तरीय सेवामा पहुँच बढ्ने भन्दै खुसी भएका नगरवासी योजना अलपत्र परेपछि निराश छन् ।

स्मार्ट सिटी सहर लागि काभ्रेपलाञ्चोकको काभ्रे भ्याली, गोरखाको पालुङटार, स्याङ्जाको वालिङ, दाङको तुलसीपुर, दैलेखको दुल्लु, कैलालीको टीकापुर, डडेल्धुराको अमरगढी, धनकुटा, सिराहको मिर्चैया, रौतहटको चन्द्रपुर, बाराको निजगढ, चितवनको भरतपुर, लुम्बिनीको रूपन्देहीलाई नेपाल सरकारले छनोट गरेको थियो ।

तर, स्मार्ट सिटी सहरको काम किन रोकिएको भन्ने’bout स्थानीय बेखबर छन् । ‘हामीले विकास होस् भनेर चार रोपनी जग्गा दान दियौं सिटी हलका लागि, निर्माणका लागि दुई महिना डोजर लगाएर फिल्ड पनि निर्माण गरियो । तर, एक वर्षदेखि संघ सरकारले बजेट विनियोजन नगरेको भन्दै काम त्यतिकै रोकिएको छ । आजभोलि फिल्ड निर्माण गरिएको ठाउँमा बनमारो र उत्तिसका बोटले छपक्क ढाकेको छ,’ दुल्लु नगरपालिका–४ का दलबहादुर कार्कीले दुःखेसो पोखे ।

स्मार्ट सिटी भएर बजारीकरण हुन्छ, बाटोघाटो राम्रो हुन्छ, बजार व्यवस्थापना हुुन्छ भनेर आशावादी बनेका दुल्लुवासीमा काम सुरु भएर सम्पन्न नहुँदा निराशा छाएको अर्का स्थानीयवासी शेरबहादुर विकले बताए । उनले भने, ‘विकास हुन्छ भन्दा जति खुसी लाग्यो, हुँदैन भन्दा निराशा छाएको छ,’ उनले भने ।

‘राज्यले नीतिमा राखेको कार्यक्रम स्मार्ट सिटी सहरले बसपार्क, भ्युटावर, सार्वजनिक शौचालय, बजार व्यवस्थापन काम गर्ने भनेर फिल्ड बनायो । लगानी पनि ग¥यो । स्मार्ट सिटीले थालेका सबै काम अधुरा हुँदा स्थानीयवासीमा निराशा छाए पनि आशावादी उत्तिकै छौं,’ दुल्लु नगरपालिका–२ का टोपबहादुर थापाले भने ।

नगरभित्र छरिएर रहेका करिब ९ हजार ३ सय बढी घरधुरीलाई सेवा पु¥याउने उद्देश्यले चारवटा वडामा यसअघि डेढ करोड रुपैयाँभन्दा बढी रकम खर्च गरेर केही संरचनासमेत बनिसकेका छन् । नगरको आन्तरिक स्रोत नभएको र संघ र प्रदेशकै भरमा चल्ने भएकाले यो कार्यक्रमलाई निरन्तरता दिन नगरपालिकाले आग्रह गरेको दुल्लु नगरपालिकाले जनाएको छ ।

सेवासुविधाको खोजीमा बढ्दो बसाइँसराइ रोक्ने, रोजगारीलगायतका गतिविधि बढ्ने र स्थानीयको जीवनस्तर उकासिनुका साथै यातायात सुविधा सहज हुने भनिएको परियोजना बीचैमा रोखिएको छ । स्मार्ट सिटीको डीपीआर तयार गर्न प्राथमिकीकरणमा दुल्लु नगरपालिकालाई सूचनामैत्री, प्रविधिमैत्री बनाउन आईटीको डीपीआर तयार गर्ने, कर्णाली नदी कोटाथल र छामघाट बृहत् दुल्लु खानेपानीको डीपीआर र घियातिदु, पौवा, कीर्तिखम्ब, शान्तिबजार, नेपा पिपलघारी सडकको स्तरोन्ति गरी कालोपत्रेको डीपीआर तयार गर्ने निर्णय गरेको थियो ।

दुल्लुलाई स्मार्ट सिटी बनाउन ६ वटा आधार प्रस्ताव गरिएको छ । जसमा स्मार्ट नागरिक, स्मार्ट अर्थतन्त्र, स्मार्ट वातावरण, स्मार्ट सरकार, स्मार्ट यातायात र स्मार्ट बसोबास रहेका छन् ।

सेवामा पहुँचको दृष्टिकोणले एकीकृत बस्ती विकासका लागि आधारभूत पूर्वाधार निर्माण आवश्यक देखेरै योजना बनाएको सरकारले बजेट रोक्नु विरोधाभाषपूर्ण देखिएको छ । सबै सेवासुविधा एकै ठाउँमा उपलब्ध गराएर एकीकृत बस्ती विकास गर्दा कम लागतमा बढी फाइदा पुग्ने स्मार्ट सिटी सहर हेर्ने देशभरका १२ वटा नगरपालिकावासीका सपना चाँडै पूरा होस् भन्ने सबैको कामना रहेको छ ।

(४० पटक भ्रमण गरिएको, आज ४० पटक भ्रमण गरिएको)