पूर्वसैनिक सचिव रथी विवेक कुमार शाहले ‘दरबारबाट देखेको नेपाल’ संस्मरण बाहिर ल्याएका छन्।

नेपालका राजाहरू महेन्द्र, वीरेन्द्र र ज्ञानेन्द्रको कार्यशैलीलाई नजिकबाट नियाल्ने अवसर पाएका शाहको पुस्तक शनिबार राजधानीमा आयोजित एक कार्यक्रममा लोकार्पण गरिएको छ।

प्रा.डा. विपिन अधिकारी, नेपाल सरकारका पूर्वसचिव डा. द्वारिकानाथ ढुंगेल, वरिष्ठ पत्रकार ध्रुवहरि अधिकारी, नेपाल प्रहरीका पूर्वअतिरिक्त महानिरीक्षक डा. गोविन्द प्रसाद थापा, लेखक विवेक कुमार शाह, उनकी नातिनी आकाक्षी शाह र नाति कृतन्यविक्रम शाहले संयुक्त रूपमा पुस्तकको लोकार्पण गरेका हुन्।

पुस्तकको समीक्षा गर्दै प्रा.डा. विपीन अधिकारीले नेपालमा राजा इतिहासको पानामा सीमित बने पनि उति बेलाका घटना, राजाबाट देश र जनताका लागि चालेका असल कदमहरू भावी सन्ततिका लागि बुझ्न पुस्तकले सघाउने बताए।

‘देशको सुरक्षा, सार्वभौमसत्ता, अखण्डता जस्ता विषयमा नेपालका राजाहरूले गरेको पृष्ठपोषण र सेनालाई गरिएको दिशानिर्देश आदि विषय अहिले पनि महत्त्वपूर्ण छन्। हतियार बोक्ने सैनिकको कलम पनि उत्तिकै सशक्त भएर चलेको छ’, समीक्षक अधिकारीले भने।

भौगोलिक अखण्डता, स्वतन्त्रता र सार्वभौमिकतामाथि केन्द्रित भएर राजासँग गरिएका संवाद यसका रोचक पक्ष हुन्।

पुस्तकबारे समीक्षा गर्दै अर्का समीक्षक नेपाल सरकारका पूर्व सचिव डा. द्वारिकानाथ ढुंगेलले पञ्चायत र बहुदलीय राजनीतिक व्यवस्थामा विदेशीले खेलेको भूमिका, छिमेकी देशहरूको सोच व्यवहारलाई उधिनेको बताए।

यसैगरी नेपाललाई शान्ति क्षेत्र घोषणा गर्ने विषयले सार्थकता नपाउनु, सार्कको शिथिलता र सिक्किमको विलयको वर्णन चाखपरख रहेको बताए।

उनले सेनाभित्र चलखेल हुन्छ भन्ने आफूले सुन्दै आए पनि यो पुस्तक पढेपछि त्यसको पुष्टि भएको पनि बताए। दरबारका शक्तिशाली पात्रहरूको चरित्र र उनीहरूले देशको अहित हुने गरी गरेका कार्यहरूलाई पनि लेखकले इमानदारीपूर्वकता चित्रण गरेको बताए। छिमेकी चीनका बारेमा सूक्ष्म र गहिरो विश्लेषण साथै प्रस्तुत सूचनाले लेखकमा चीनबारेको विज्ञता झल्काएको बताए।

पुस्तकबारे टिप्पणी गदै वरिष्ठ पत्रकार ध्रुव हरि अधिकारीले बाहिर देखिने दरबार र वास्तविक दरबारबारे पाठकलाई राम्रोसँग सुसूचित गराउन आवश्यक रहेको अवस्थामा पुस्तकमा उल्लेख भएका विषय तिथिमिति सहित गहिरो गरी वर्णन गरिएकाले पाठकका लागि रुचि पूर्ण भएको बताए।

‘पढेर भन्दा परेर जानेका कुरा लेखकले ल्याएकोले आमजनतालाई दरबारभित्रको भित्रको शक्ति, पात्र, प्रवृत्ति र शैलीबारे मसिनो गरि बुझ्नका साथै अनुभूति समेत गराउँछ’, उनले भने।

राजा विरेन्द्र, बडा महारानी ऐश्वर्यको जीवन शैली, चिन्नुपर्ने देश चीन, सेनाभित्रको उच्च पदमा हुने अवस्था प्रतिस्पर्धा, राजदबारले गर्ने शक्ति अभ्यास जस्ता विषयमा लेखकले पाठकका धेरै जिज्ञासा मेटाउने उनले बताए।

पुस्तकको बारेमा टिप्पणी गर्दै नेपाल प्रहरीका पूर्व अतिरिक्त महानिरीक्षक डा. गोविन्द प्रसाद थापाले राजा विरेन्द्रको नेपाललाई शान्ति क्षेत्र घोषणा गर्ने प्रस्ताव कूटनीतिक क्षेत्रको अपरिपक्वताले तुहिन पुगेको, दरबार हत्याकाण्ड देखे भोगेको महत्त्वपूर्ण विषय लेखकले उठाएको चर्चा गरे।

राजा विरेन्द्रले देशको सार्वभौमिकताको संरक्षण, देशका शान्ति सुरक्षा, नागरिकको जीवनस्तर, क्षेत्रीय शान्ति जस्ता विषयमा राजदरबारमा भएका संवादहरू मसिनो गरी पस्किएको बताए।

नेपालको राजदरबार र सेना, कूटनीतिक क्षेत्रमा भएका ऐतिहासिक घटनाक्रम किन र कसरी भए, भनेर वर्तमान पुस्ताले पाठ सिक्न सक्ने उनले बताए।

लेखक विवेक कुमार शाहले पहिलो पुस्तकमा नअटाएका विषयहरू,नयाँ तथ्य, प्रसङ्ग र इतिहासलाई लामो प्रयासपछि यो पुस्तकमार्फत् ल्याएको बताए।

०६७ सालमा मैले देखेको दरबार पुस्तक बाहिर ल्याएका शाहको यो दोस्रो संस्मरण कीर्ति हो। सांग्रिला बुक्कले प्रकाशन गरेको पुस्तकको सम्पादन पत्रकार ठमनाथ घिमिरेले गरेका हुन्।

नेपालको वैदेशिक नीतिका बारेमा पुस्तकको एक चौथाइ भाग खर्चिएको छ। ३ सय ५२ पृष्ठको पुस्तक तीन भागमा बाँडिएको छ।

पुस्तकमा राजदरबारका शक्तिशाली पात्रको चरित्र प्रवृत्ति र भूमिका, दरबारको शक्ति, सैनिक नेतृत्वभित्रको शक्ति अभ्यास, नेपालको विदेश नीति, र छिमेकी देशले नेपालको राजनीतिक परिवर्तनमा खेलेको भूमिका लगायतका विषय अटाएका छन्। पुस्तकको मूल्य सात सय पचहत्तर रुपैयाँ राखिएको छ।

प्रकाशित: 12 फागुन 2080 20:58 शनिबार