सप्तरी । सप्तरीको विभिन्न पालिकाका विपन्न महिला सीप सिकेर सामूहिक तरकारी खेतीतर्फ अग्रसर भएका छन् । जसबाट उनीह्रुको जीवन्स्तरमा सुधार भएको छ भने शिक्षाको उज्यालो घामबाट बञ्चित रहेका उनका बालबच्चाहरु अहिले उल्लेख्य संख्यामा विद्यालय जान थालेका छन् ।

सप्तरीको छिन्नमस्ता गाउँपालिका ७ की दलित महिला सीता देवी सदा विगतमा साहु महाजनको खेतबारीमा काम गरेर जसोतसो परिवार चलाउँदै आएकोमा अहिले सेभ द सप्तरी तथा सेभ द चिल्ड्रेन नामक संस्थाले सीपसँगै लिजमा दिलाई दिएको खेती योग्य जग्गामा आफु सहित एक दर्जन महिला सामुहिक खेतीमा जुटेको र यसबाट हुने आम्दानीले परिवारको लालन पालन र सन्तानको शिक्षा दिक्षा सहज भएको बताउँछिन् ।

तरकारी खेतीबाट आम्दानी बढ्दै गएपछि हौसला मिलेको तिलाठी कोइलाडी गाउँपालिका ७ की महिला कृषक प्रमिला देवी साहको भनाई छ । उनी विगत ७ वर्षदेखि मौसमी साग सब्जी खेती गर्दै आएकी छिन् । साहु महाजनकोमा मजदुरीमा मात्र सिमित रहँदै आएका सो गाउँका विपन्न महिला जिविकोपार्जन गर्न कठिन भएपछि आफ्नो आय आर्जनका लागि तरकारी खेती तर्पm अग्रसर भएको र यसका लागि सेभ द सप्तरी र सेभ द चिल्ड्रेन नामक संस्थाले सहयोग गरेको महिला कृषकहरु बताउँछिन् ।

सीपसँगै आवश्यक श्रोत साधन पाएपछि मौसमी तथा बेमौसमी दुवै खाले तरकारी खेती गर्न सहज भएको उनीहरुको अनुभव छ । विपन्न समुदायका किसानको आय आर्जनमा बृद्धि, जीवन स्तरमा सुधार तथा उनको सन्तानको शिक्षा र स्वास्थ्यमा पहुँच बढाउने उद्देश्यले सेभ द चिल्ड्रेनको साझेदारीमा सेभ द सप्तरीले विगत ७ वर्षदेखि चलाएको कार्यव्रmमले विपन्न समुदायमा यस्तो सकारात्मक परिवर्तन देखिएको हो ।

स्वरोजगार हौं, आत्मनिर्भर बनौं नाराका साथ उक्त कार्यव्रmम अहिले जिल्लाको राजविराज नगरपालिकाका साथै छिन्नमस्ता गाउँपालिका, तिलाठी कोइलाडी गाउँपालिका र विष्णुपुर गाउँपालिकाको विभिन्न वडाको विपन्न बस्तीमा सञ्चालनमा रहेको सेभ द सप्तरीका अध्यक्ष ध्रुव देवको भनाई छ ।

उनले कृषक समूह नै बनाएर तालिमसँगै आर्थिक, प्राविधिक र आवश्यक कृषि उपकरण सहयोग स्वरुप उपलब्ध गराएपछि विपन्न समुदायका महिला मात्र नभई पुरुषहरु समेत तरकारी खेती तर्पm अग्रसर भई राम्रो आम्दानी गर्न थालेको र उनीहरुको जीवनस्तरमा सुधार भएको बताए ।

भूमिहीन किसानलाई खेतीका लागी लिजमा जग्गा उपलब्ध गराउनुका साथै तालिम, विउ विजन, मल खाध, किरा मार्ने औक्षधी बनाउने सामाग्री तथा खेतीका लागि सिंचाई गर्ने उपकरण लगायतका सरसामान र उपकरण निःशुल्क उपलब्ध गराइएपछि कृषक समूहमा उत्साह देखिएको सेभ द सप्तरीका कृषि प्राविधिक राम कुमार साहको भनाई छ ।

उनले अति पिछडिएका समुदायलाई लक्षित गरी सञ्चालन गरिएको कार्यव्रmमले उनीहरुलाई घर ब्यवहार चलाउन र सन्तानलाई विद्यालय पठाउन सहज भएको सुनाए ।

सप्तरीको तिलाठी कोइलाडी गाउँपालिका ७ का कृषक अरुण कुमार साहले तरकारीमा लाग्ने विभिन्न खाले किरा नियन्त्रणका लागी आवश्यक पर्ने सामाग्री सहित विषादी बनाउने र छर्ने ज्ञान समेत संस्थाका प्राविधिकले सिकाएपछि खेती गर्न र उत्पादन बृद्धि गर्न सहज भएको सुनाए ।

समुन्नती कार्यव्रmम अन्तर्गत २०१४ (अंग्रेजी वर्ष) सालदेखि जिल्लाको विभिन्न पालिकाको अति विपन्न बस्तीमा पुगेर १५ वटा कृषक समूहको गठन गरी यस्तो अभियान चलाईएको र यसले ती परिवारको जीवन स्तरमा सुधार आउनुका साथै उनका सन्तानको विद्यालयमा पहुँच बढाउन सहज भएको कार्यव्रmम संयोजक संतोष कुमार यादवको भनाई छ ।

सप्तरीमा कुल ६८ हजार हेक्टर खेती योग्य जग्गा रहेको छ । जस मध्ये करिव १३ हजार हेक्टर जग्गामा तरकारी खेती हुने गरेको कृषि ज्ञान केन्द्र सप्तरीका प्रमुख किसुनदेव राउतको भनाई छ । उनले पिछडिएको समुदायलाई माथि उकास्न सेभ द सप्तरी तथा सेभ द चिल्ड्रेनले मिलेर चलाएको कार्यव्रmमले विपन्न समुदायमा सकारात्मक परिवर्तन देखिएको बताए । सामुहिक रुपमा पिछडिएका समुदाय व्यवसायीक खेतीमा लागेपछि उत्पादनमा मात्र होइन, उनीहरुको आयस्तरमा पनि बृद्धि हुने उनको विश्वास छ ।

पछिल्लो समय कृषक समूहले देखाएको उत्साहबाट पाठ सिकेर अन्य पालिकाका समेत विपन्न समुदायका व्यक्ति अघि बढ्न सके उत्पादन बृद्धि सँगै उनीहरुको शिक्षा र स्वास्थ्यमा पहुँच तथा परिवारको आर्थिक अवस्थामा सुधार आउन सकने विश्वास गर्न सकिन्छ ।

(8 पटक भ्रमण गरिएको, आज 8 भ्रमणहरू)