अक्टोबर १, २०२२ मा वाशिंगटनमा एक र्‍यालीको क्रममा महसा अमिनीको तस्बिर राखिएको छ। अमिनी, जो उनको कुर्द नाम, जिना पनि थिए, गत वर्ष इरानमा प्रहरी हिरासतमा मरे, जसले देशको रूढीवादी इस्लामिक धर्मतन्त्रको बिरूद्ध विश्वव्यापी विरोध जगायो। । उनलाई बिहीबार, अक्टोबर १९, २०२३ मा युरोपेली संघको शीर्ष मानव अधिकार पुरस्कारबाट सम्मानित गरिएको थियो।

क्लिफ ओवेन / एपी

क्याप्सन लुकाउनुहोस्

क्याप्शन टगल गर्नुहोस्

क्लिफ ओवेन / एपी

अक्टोबर १, २०२२ मा वाशिंगटनमा आयोजित एक र्‍यालीमा महसा अमिनीको तस्बिर राखिएको छ। अमिनी, जो उनको कुर्दिश नाम जिना पनि थिए, गत वर्ष इरानमा प्रहरी हिरासतमा मरे, जसले देशको रूढीवादी इस्लामिक धर्मतन्त्रको बिरूद्ध विश्वव्यापी विरोध जगायो। । उनलाई बिहीबार, अक्टोबर १९, २०२३ मा युरोपेली संघको शीर्ष मानव अधिकार पुरस्कारबाट सम्मानित गरिएको थियो।

क्लिफ ओवेन / एपी

सेप्टेम्बर २०२२ मा हत्या भएकी २२ वर्षीया महिला महसा अमिनीको परिवार इरानमा देशव्यापी विरोध प्रदर्शनउनको नाममा मानव अधिकार पुरस्कार लिन फ्रान्स यात्रा गर्न निषेध गरिएको छ।

अमेरिकास्थित मानवअधिकार कार्यकर्ता समाचार एजेन्सी (HRANA)का अनुसार अमिनीका बुबा, आमा र भाइलाई शनिबार तेहरानको इमाम खोमेनी विमानस्थलमा उडानमा चढ्नबाट रोकिएको थियो। उनीहरूलाई यात्रा गर्न प्रतिबन्ध लगाइएको जानकारी दिइयो र उनीहरूको राहदानी सुरक्षा बलहरूले जफत गरेको थियो।

लन्डनस्थित इरान इन्टरनेशनलसँगको अन्तर्वार्तामा महसाका बुबा अमजद अमिनीले परिवारलाई यात्रा प्रतिबन्धको कारण नदिएको बताए।

“मैले भनें ‘हामीले किन, के कारणले जान्नुपर्दछ?’ तर कसैले जवाफ दिएनन्,’ अमिनीले भने ।

उनले थपे कि उनले एक महिना अघि परिवारको यात्रा गर्ने योजनाको बारेमा अधिकारीहरूलाई जानकारी दिएका थिए तर उनीहरू एयरपोर्टमा नभएसम्म यात्रा प्रतिबन्धको बारेमा सचेत थिएनन्।

परिवारका वकिल सालेह निकबख्तलाई विचारको स्वतन्त्रताको लागि प्रतिष्ठित सखारोभ पुरस्कार लिन फ्रान्सको स्ट्रासबर्ग जाने अनुमति दिइएको थियो।

महसा अमिनी, जो उनको कुर्दिश नाम जिनाबाट पनि गएकी थिइन्। मृत्यु भयो इरानको मोरालिटी पुलिसको हिरासतमा हुँदा। उनीमाथि इरानको महिलाका लागि कडा ड्रेस कोड, जसलाई हिजाब पनि भनिन्छ, उल्लङ्घन गरेको आरोप लगाइएको थियो। उनको मृत्यु विरोध प्रदर्शनको उत्प्रेरक थियो जसले देशलाई महिनौंसम्म फैलायो, ​​र सामाजिक-आर्थिक र धार्मिक पृष्ठभूमिबाट इरानीहरूलाई सडकमा ल्यायो।

कार्यकर्तालाई मौन

इरानमा यात्रा प्रतिबन्धको प्रयोग सामान्य छ, इरानी-अमेरिकी मानव अधिकार वकिल र एट्लान्टिक काउन्सिलका विश्लेषक गिसोउ नियाले एनपीआरलाई भने। यो प्रायः कार्यकर्ताहरूलाई विदेश जानबाट रोक्नको लागि प्रयोग गरिन्छ, जहाँ उनीहरूले आफ्नो कारणको लागि थप मिडियाको ध्यान प्राप्त गर्न सक्छन्।

“र त्यहाँ उच्च संवेदनशीलता छ कि उनको परिवारको उपस्थितिले इरानको अवस्थालाई उज्यालो बनाउनेछ,” नियाले भनिन्, इरानी अधिकारीहरूले स्पष्ट रूपमा इरानको नैतिकता पुलिसको क्रूरताको बारेमा अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा बोल्ने शोकाकुल परिवारको प्रकाशबाट बच्न चाहन्थे। आफ्नो प्रियजन को मृत्यु को कारण।

“उनीहरूलाई थाहा छ महसा अमिनीसँग के भयो उनीहरूका लागि समस्याग्रस्त छ, र तिनीहरू वास्तवमै मानिसहरूले यो प्रणालीगत समस्याको प्रतिबिम्बित थिएन भनेर सोच्न चाहन्छन्,” नियाले भनिन्।

“तर यो [travel ban] यसले स्पष्ट रूपमा देखाउँछ कि उनीहरूलाई थाहा छ कि यो मामला होइन – उनीहरू परिवारको आवाज सुन्न चाहँदैनन्।”

अमिनीका बुबा अमजदलाई पनि उनको मृत्युको वार्षिकोत्सवमा हिरासतमा राखिएको थियो जब ठूलो सुरक्षा उपस्थितिले ठूलो विरोध र जुलुसलाई रोकेको थियो।

“महिला, जीवन, स्वतन्त्रता,” अमिनीको मृत्यु पछि विरोध प्रदर्शनमा पाइने नारा, हिजाबको प्रवर्तन वा महिला अधिकारको विरुद्धमा जुलुस गरेको नारा मात्र थिएन। सन् १९७९ मा इस्लामिक क्रान्तिदेखि कट्टरपन्थी धर्मगुरुहरूले शासन गरेको इरानभरि ठूलो सुधारको मागलाई प्रतिनिधित्व गर्न आएको थियो।

इरानीहरूले अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता, प्रेस स्वतन्त्रता, LGBTQ अधिकार, पोशाकको शिष्टाचार, सार्वजनिक स्नेहको सार्वजनिक प्रदर्शन, सार्वजनिक रूपमा नाच वा संगीत प्रदर्शन गर्ने, र थपमा निरन्तर क्र्याकडाउनको सामना गर्छन्।

ती विरोध प्रदर्शनहरू पछि, HRANA अनुसार, कम्तिमा 19,000 देशमा गिरफ्तार गरिएको छ। कम्तिमा सात जनालाई विरोध प्रदर्शनमा संलग्नताको लागि मृत्युदण्ड दिइएको छ, संयुक्त राष्ट्र मानव अधिकारका लागि उच्च आयुक्तको कार्यालयले जनाएको छ। धेरै अन्य, र्यापरहरू सहित तुमाज सालेही र समन यासिनकैदमा रहनुहोस् र मृत्युदण्डको सम्भावनाको सामना गर्नुहोस्।

क्र्याकडाउनको बावजुद, महसा अमिनीको नाम र उनको मृत्युबाट जन्मेको नारा इरानमा मानव अधिकार आन्दोलनको पर्यायवाची रहन्छ।

आइतवारको नोबेल शान्ति पुरस्कार समारोहमा, ओस्लो, नर्वेमा, पुरस्कार अर्की एक इरानी महिला, मानव अधिकार कार्यकर्तालाई प्रदान गरिएको थियो। नरगेस मोहम्मदीजो इरानमा थुनिएका छन् ।

मोहम्मदीकी छोरी, कियाना रहमानीले समारोहमा आफ्नी आमाको कामको सम्मान गर्दै “जान, जेन्देगी, आजादी” – फारसी “नारी, जीवन, स्वतन्त्रता” को साथ भाषण सुरु गरे।