
भारतसर्वोच्च अदालतले सोमबार प्रदेश सभाका निर्वाचित सदस्य र… संसद त्यस्ता सांसद र विधायकहरूलाई संरक्षण गर्ने आफ्नो 1998 को फैसलालाई उल्ट्याउने ऐतिहासिक फैसलामा भाषण गर्न वा सदनमा मतदान गर्न घूस लिएको अभियोगमा मुद्दा चलाउन सकिन्छ।
सर्वोच्च अदालतको सात न्यायाधीशको संवैधानिक इजलासले यस्तो टिप्पणी गरेको हो कि “भ्रष्टाचार र विधायिकाका सदस्यहरूद्वारा घूसखोरीले सार्वजनिक जीवनको सम्भावनालाई घटाउँछ।”
प्रधानन्यायाधीश डीवाई चन्द्रचुडको नेतृत्वमा रहेको इजलाशले संसदीय विशेषाधिकारले घूसखोरीलाई सुरक्षित गर्दैन, व्यवस्थापिकाका सदस्यहरूको भ्रष्टाचार र घूसखोरीले भारतीय संसदीय लोकतन्त्रको जग खलबलिएको ठहर गरेको थियो।
अदालतले 1998 को फैसलालाई पुन: जाँच गर्ने निर्णय गरेको झण्डै छ महिना पछि यो फैसला आएको हो जसमा 3-2 बहुमतले निर्वाचित प्रतिनिधिहरूलाई घुस लिन र मतदान गर्न वा सदनमा प्रश्न सोध्न उन्मुक्ति प्रदान गरेको थियो।
त्यसबेला पाँच सदस्यीय इजलासले भने कि निर्वाचित सदस्यहरू भारतीय संविधानको धाराले प्रदान गरेको संसदीय विशेषाधिकार अन्तर्गत मुद्दा चलाउन उन्मुक्त छन्।
डिसेम्बरमा, भारतको संसदले विपक्षी सांसद महुआ मोइत्रा, श्री मोदीको कडा आलोचक, प्रश्न सोध्ने बदलामा घूस लिएको आरोप लागेपछि निष्कासन गर्यो। मोदीको भारतीय जनता पार्टीका सांसद निशिकान्त दुबेले उनले संसदमा प्रश्न उठाउन व्यापारी दर्शन हिरानन्दनीसँग घुस लिएको आरोप लगाए।
श्री दुबेले लोकसभा अध्यक्ष ओम बिरलालाई पत्र लेखेपछि संसदको आचार समितिले सुश्री मोइत्रा विरुद्ध घूसखोरी र अनियमितताको आरोप लगाएपछि छानबिन सुरु गर्यो।
आरोपहरू अस्वीकार गर्ने सुश्री मोइत्राले भनिन् कि “प्रमाण बिना” उनलाई निष्कासन गरिएको थियो।
भारतीय संविधानले व्यवस्था गरेको छ कि कुनै पनि सांसदले संसद वा त्यसको कुनै समितिमा आफूले दिएको कुनै पनि कुरा वा कुनै मतको सम्बन्धमा कुनै पनि अदालतमा कुनै पनि कारबाही गर्न उत्तरदायी हुनेछैन भने अर्को समान प्रावधानले राज्य व्यवस्थापिकाका सदस्यहरूलाई उन्मुक्ति दिन्छ।
“हामी यस पक्षमा बहुमतको निर्णयसँग असहमत छौं र खारेज गर्छौं,” न्यायाधीश एएस बोपन्ना, एमएम सुन्द्रेश, पीएस नरसिम्हा, जेबी पर्दीवाला, सञ्जय कुमार र मनोज मिश्राको इजलासले भने।
घुस लिने बित्तिकै अपराध पूरा भएको भन्दै प्रधानन्यायाधीशले भने, “[corruption and bribery] संविधानको आकांक्षा र विचारशील आदर्शलाई ध्वस्त पार्ने र जिम्मेवार, जवाफदेही र प्रतिनिधिमूलक लोकतन्त्रबाट नागरिकलाई वञ्चित गर्ने राजनीतिको निर्माण गर्छ।”
अदालतले घुसखोरीको स्थान भित्र होस् वा बाहिर, भ्रष्टाचार निवारण ऐन अन्तर्गत मुद्दा चलाउन कुनै फरक नपर्ने भन्दै संघीय अनुसन्धान एजेन्सीहरूलाई घुसखोरीका अभियुक्तहरू विरुद्ध मुद्दा चलाउनको लागि ढोका खोलेको स्पष्ट पारेको छ ।
‘विधानसभाका सदस्य र व्यवस्थापिकाका समितिको काममा संलग्न व्यक्तिहरूले सदनको कामकारबाहीलाई समृद्ध बनाउन आफ्नो स्वतन्त्र इच्छा र विवेक प्रयोग गर्न सक्नुपर्छ,’ विज्ञप्तिमा भनिएको छ ।
फैसलाको स्वागत गर्दै भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले सामाजिक सञ्जालमा भनेका छन्: “माननीय सर्वोच्च अदालतको ठूलो फैसला जसले स्वच्छ राजनीति सुनिश्चित गर्नेछ र प्रणालीमा जनताको विश्वासलाई गहिरो बनाउनेछ”।